بررسی 6 سامانه آنلاین ایرانی برای امضای الکترونیکی قراردادها
راهنمای جامع قرارداد و امضای الکترونیکی در ایران – نسخه ۲۰۲۵
این روزها، پلتفرم‌های متعددی در فضای آنلاین فارسی‌زبان راه‌اندازی شده‌اند که امکان تنظیم و ارسال قرارداد به‌صورت دیجیتال را برای کاربران فراهم می‌کنند. کاربران می‌توانند از طریق این سامانه‌ها، قراردادهای خود را آنلاین آماده کنند، برای طرف مقابل بفرستند، آن را به‌صورت الکترونیکی امضا کنند و در نهایت در بایگانی رسمی ذخیره نمایند.
هدف اصلی این پلتفرم‌ها، حذف فرایندهای وقت‌گیر و کاغذبازی سنتی، انجام احراز هویت دیجیتال و ارائه امضای معتبر و قابل‌استناد است. به کمک این ابزارها، اشخاص حقیقی و حقوقی قادرند بدون نیاز به حضور فیزیکی، قراردادهای خود را از راه دور منعقد کنند. در ادامه، نگاهی خواهیم داشت به برخی از مهم‌ترین سامانه‌های موجود در این حوزه و ویژگی‌ها، نوع امضای دیجیتال، نحوه استفاده، مزایا، محدودیت‌ها و دسترسی به هر یک را بررسی خواهیم کرد.
وینساین (VinSign)
معرفی و ویژگی‌ها:
وینساین یک سامانه آنلاین برای امضای الکترونیکی و دیجیتال اسناد و قراردادها است که امضایی ساده، امن و دارای اعتبار قانونی را فراهم می‌کند. این پلتفرم امکان آپلود قرارداد یا سند (در قالب PDF)، افزودن طرف‌های امضا و ارسال لینک اختصاصی برای آنها را فراهم کرده و با احراز هویت دوعاملی (از طریق کارت ملی و تطبیق چهره) امنیت امضاها را تضمین می‌کند.
فرایند کار شامل چهار مرحلهٔ آپلود فایل، افزودن طرفین، احراز هویت و امضا است. پس از امضای همهٔ طرف‌ها، نسخه نهایی قرارداد به‌صورت خودکار بایگانی و برای طرفین قابل‌دسترسی است. همچنین وینساین توکن رمزنگاری اختصاصی برای هر قرارداد ایجاد می‌کند و اطلاع‌رسانی لحظه‌ای از وضعیت امضا را ارائه می‌دهد.
نوع امضای پشتیبانی شده:
وینساین هم امضای الکترونیک ساده (بارگذاری یا ترسیم تصویر امضا) و هم امضای دیجیتال پیشرفته با گواهی رسمی را پشتیبانی می‌کند. امضای دیجیتال در این سامانه با صدور گواهی معتبر یک‌ساله از یکی از مراکز میانی موردتأیید وزارت صمت انجام می‌شود و مبتنی بر زیرساخت کلید عمومی (PKI) است؛ بنابراین کاربران می‌توانند در صورت نیاز امضای خود را در سطح گواهی دیجیتال قانونی ارتقا دهند که از مرکز ریشه رسمی کشور صادر می‌شود. هر دو نوع امضا (الکترونیکی و دیجیتال) طبق ماده ۷ قانون تجارت الکترونیکی ایران دارای اعتبار حقوقی هستند.
شرایط استفاده:
سامانه وینساین رایگان نیست و خدمات خود را به‌صورت بسته‌های اعتباری ارائه می‌کند. بسته‌های اشتراک برای تعداد مشخصی قرارداد در یک بازه شش‌ماهه عرضه شده‌اند؛ به‌عنوان‌مثال بسته “نوپا” با امکان امضای ۵۰ قرارداد حدود ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان و بسته “رشد” با ۵۰۰ قرارداد حدود ۲۵٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان قیمت‌گذاری شده است. همچنین کاربران می‌توانند بدون خرید بسته، به‌صورت موردی هر قرارداد را برای امضا ارسال کنند. هزینه تنها از ایجادکننده قرارداد اخذ می‌شود و دریافت امضا از سایر امضاکنندگان رایگان است. جهت استفاده، لازم است کاربر در سامانه ثبت‌نام کرده و از طریق شماره موبایل ورود کند.
احراز هویت قوی و امنیت بالا (با تطبیق اطلاعات از سامانه‌های شاهکار و ثبت‌احوال)؛ اعتبار قانونی بالا معادل امضای دستی (امضاهای وینساین طبق قوانین تجارت الکترونیک در حکم سند رسمی غیرقابل‌انکار هستند)؛ امکان امضای چندجانبه از راه دور بدون نیاز به حضور فیزیکی؛ رابط کاربری ساده و آنلاین (بدون نیاز به نصب نرم‌افزار)؛ ارائه گواهی دیجیتال رسمی برای کاربردهای حساس‌تر؛ آرشیو خودکار و دسترسی دائمی به قراردادهای امضاشده در پنل کاربری.
سرویس وینساین پولی است و برای استفاده مستمر باید هزینه بسته‌ها پرداخت شود؛ تمامی امضاکنندگان لازم است فرایند احراز هویت آنلاین را طی کنند که ممکن است برای برخی کاربران زمان‌بر باشد؛ فعلاً فقط فایل‌های PDF یا تصاویر را می‌توان برای امضا بارگذاری کرد؛ برای استفاده سازمانی گسترده، هزینه‌ها ممکن است قابل‌توجه باشد (نیاز به خرید بسته بزرگ یا پلن سازمانی). بااین‌حال برای کسب‌وکارهایی که حجم بالای قرارداد دارند، وینساین پلن سازمانی با پشتیبانی اختصاصی ارائه می‌دهد.
امضامی (Emza.me)
معرفی و ویژگی‌ها:
امضامی یک اپلیکیشن امضای دیجیتال همراه است که امکان صدور گواهی امضای دیجیتال رسمی و امضای متون و اسناد را روی تلفن همراه فراهم می‌کند. با نصب و فعال‌سازی این اپلیکیشن، کاربران می‌توانند پس از احراز هویت درون برنامه، گواهی امضای دیجیتال شخصی خود را دریافت کرده و اسناد خود را به‌صورت رسمی و قانونی امضا کنند. متن یا فایل قرارداد را می‌توان در اپلیکیشن بارگذاری نمود؛ سپس امضامی آن را با کلید خصوصی کاربر امضا کرده و نسخه امضاشده آماده ارسال یا دانلود می‌شود. امضامی برای کسب‌وکارها نیز پنل تحت وب و API ارائه داده است تا بتوانند به شکل متمرکز اسناد را برای امضا به مشتریان یا همکاران خود ارسال و مدیریت کنند.
این سرویس نیاز به توکن سخت‌افزاری USB یا نصب گواهی بر روی کامپیوتر را حذف کرده و تمام عملیات امضا روی گوشی هوشمند یا فضای ابری امن انجام می‌شود.
نوع امضای پشتیبانی شده:
امضامی به طور مشخص امضای دیجیتال (Digital Signature) مبتنی بر زیرساخت کلید عمومی را ارائه می‌کند. گواهی امضای دیجیتال هر کاربر پس از ثبت‌نام و احراز هویت توسط یکی از مراکز میانی معتبر صادر و داخل برنامه فعال می‌شود. بدین ترتیب کلید خصوصی امن برای کاربر ایجاد شده و هر سند با الگوریتم رمزنگاری و مهر زمانی امضا می‌شود. امضای تولیدشده از نظر حقوقی معادل امضای دستی و کاملاً قانونی و غیرقابل‌انکار است و در محاکم قضایی پذیرش دارد. این نوع امضای دیجیتال رسمی (دارای گواهی) برای اسناد تجاری، قراردادهای مالی و هر سند نیازمند اعتماد بالا بسیار مناسب است. به دلیل عدم نیاز به ابزار فیزیکی مانند توکن، اخذ امضا سریع‌تر و آسان‌تر شده است.
شرایط استفاده:
استفاده از خدمات امضامی نیازمند پرداخت هزینه به‌ازای هر امضا است. این سرویس مدل SaaS مبتنی بر مصرف دارد و تعرفه آن برای هر امضا به صورت پلکانی کاهش می‌یابد؛ صدور گواهی امضای دیجیتال ممکن است شامل فرایند احراز هویت (مثلاً تطبیق اطلاعات هویتی کاربر با سامانه ثبت‌احوال) باشد که در داخل اپلیکیشن مدیریت می‌شود. اپلیکیشن امضامی برای سیستم‌عامل‌های Android و iOS در دسترس است و پنل وب آن نیز برای کسب‌وکارها ارائه شده است.
امضای دیجیتال معتبر و قانونی با پشتوانه گواهی رسمی (قابل‌استناد در محاکم)؛ عدم نیاز به توکن فیزیکی یا تجهیزات جانبی (امضا از طریق گوشی همراه انجام می‌شود)؛ سهولت استفاده و سرعت بالا (امکان امضا و ارسال سند در هر زمان و مکان)؛ ارائه API و پنل سازمانی برای یکپارچه‌سازی در سیستم‌های شرکت‌ها؛ امنیت بالا (کلید خصوصی کاربر محافظت‌شده و اسناد با مهر زمانی امضا می‌شوند)؛ مورداستفاده توسط بسیاری از بانک‌ها، شرکت‌ها و استارتاپ‌های ایرانی که نشان‌دهنده اعتماد بالای بازار به این سرویس است. همچنین سرویس اعتبارسنجی فایل امضاشده فراهم شده تا هر شخص ثالثی بتواند صحت امضای دیجیتال را به‌صورت آنلاین بررسی کند.
رایگان نبودن خدمات (در طولانی‌مدت هزینه هر امضا باید پرداخت شود)؛ نیاز به گوشی هوشمند مدرن برای نصب اپلیکیشن (ممکن است برای افرادی که تلفن همراه قدیمی دارند چالش باشد)؛ فرایند اولیه ثبت‌نام و احراز هویت برای دریافت گواهی ممکن است برای برخی کاربران زمان‌بر یا نیازمند مراجعه آنلاین به مراکز ثبت‌نام باشد؛ برای استفاده اشخاصی که آشنایی کمی با فناوری دارند ممکن است نصب برنامه و انجام امضای دیجیتال پیچیده به نظر برسد (هرچند راهنماهای آموزشی در دسترس است). در مجموع، امضامی بیشتر مناسب کاربران و کسب‌وکارهایی است که نیاز به امضای رسمی و پرتکرار دارند و حاضر به تقبل هزینه آن هستند.
امضانو (Emzano)
معرفی و ویژگی‌ها:
امضانو یک راهکار جامع مدیریت قراردادهای دیجیتال (CLM) برای سازمان‌ها و کسب‌وکارهاست که امضای دیجیتال و احراز هویت را به‌صورت یکپارچه در فرایند چرخه حیات قراردادها ادغام کرده است. این پلتفرم سازمانی به شرکت‌ها امکان می‌دهد همه مراحل قرارداد از ایجاد و ویرایش متن گرفته تا گردش کار تأیید، امضای طرفین و آرشیو نهایی را به شکل متمرکز و دیجیتال انجام دهند. امضانو با کاهش نیاز به کاغذ، رفت‌وآمد و بایگانی فیزیکی هزینه‌ها را کاهش داده و سرعت نهایی‌سازی قراردادها را به چند دقیقه رسانده است.
این سامانه با ورودی خودکار اطلاعات هویتی امضاکنندگان و احراز هویت آنها از بروز خطاهای انسانی جلوگیری می‌کند. امضانو علاوه بر نسخه ابری (SaaS)، به‌صورت نصب در محل (On-Premise) برای سازمان‌های بزرگ نیز عرضه می‌شود. در نسخه ابری، امکان تعریف قالب‌های قراردادی داینامیک بدون نیاز به برنامه‌نویسی و اتصال از طریق API به سیستم‌های داخلی شرکت وجود دارد. این سامانه اپلیکیشن موبایل اختصاصی نیز دارد تا مدیران و مشتریان بتوانند از طریق گوشی اسناد را بررسی و امضا کنند.
نوع امضای پشتیبانی شده:
تمرکز امضانو بر امضای دیجیتال امن و انکارناپذیر است. همه امضاها در این سامانه با استفاده از زیرساخت کلید عمومی و گواهی الکترونیکی انجام می‌شود تا اصالت امضاکننده و تمامیت سند تضمین گردد.
طبق اعلام امضانو، اسناد امضاشده در این سامانه در حکم سند رسمی تلقی می‌شوند و با توجه به مواد ۱۴ تا ۱۶ قانون تجارت الکترونیکی قابلیت استناد قضایی دارند. فرایند امضا مستلزم احراز هویت دقیق امضاکنندگان است (به طور معمول از طریق شماره ملی، تلفن همراه و سایر اطلاعات) تا امضا منحصربه‌فرد و تحت کنترل صاحب آن باشد؛ بنابراین نوع امضای ارائه‌شده امضای دیجیتال سطح اطمینان بالا محسوب می‌شود که انکار آن غیرممکن بوده و تغییرات احتمالی سند پس از امضا قابل‌تشخیص است. این ویژگی برای قراردادهای حساس کسب‌وکارها (مانند قراردادهای مالی، اسناد منابع انسانی، معاملات دولتی و…) بسیار حائز اهمیت است.
شرایط استفاده:
امضانو عمدتاً یک راهکار سازمانی (Enterprise) است و برای بهره‌گیری از آن باید با شرکت ارائه‌دهنده تماس گرفته و دموی محصول را درخواست کنید. مدل کسب‌وکاری آن بر پایه اشتراک سازمانی یا پروژه‌های استقرار است. سازمان‌های متوسط و کوچک می‌توانند از نسخه ابری امضانو استفاده کنند که هزینه آن به صورت اشتراک سالانه یا بسته‌های امضا (بر اساس تعداد قرارداد در سال) تعیین می‌شود.
برای مثال، نسخه ابری برای کمتر از ۲۰۰۰ قرارداد در سال طراحی شده و هزینه پایین‌تری نسبت به استقرار اختصاصی دارد. سازمان‌های بزرگ‌تر می‌توانند نسخه On-Premise را خریداری کرده و بر روی سرورهای خودشان مستقر کنند. این نسخه امکان سفارشی‌سازی عمیق و اتصال به زیرساخت‌های داخلی شرکت را دارد؛ اما طبیعتاً پرهزینه‌تر است. اطلاعات دقیق قیمت‌گذاری عمومی ارائه نشده و بسته به مذاکرات تجاری تعیین می‌گردد.
یکپارچگی کامل فرایند قرارداد در یک سامانه (از نگارش تا آرشیو) که باعث افزایش بهره‌وری و کاهش زمان انجام امور می‌شود؛ امنیت و اعتبار حقوقی بسیار بالا با امضای دیجیتال غیرقابل‌انکار (اسناد در حکم سند رسمی تلقی می‌شوند)؛ قابلیت تطبیق با نیاز سازمان (امکان سفارشی‌سازی گردش کار، فیلدهای قرارداد و…)؛ اتصال آسان به سیستم‌های دیگر از طریق API (مثلاً اتصال به نرم‌افزارهای اتوماسیون، مالی، CRM و غیره)؛ کاهش هزینه‌های اداری (صرفه‌جویی در کاغذ، پست، بایگانی و زمان کارکنان)؛ احراز هویت خودکار امضاکنندگان و جلوگیری از خطا یا جعل هویت؛ نسخه موبایل جهت دسترسی آسان مدیران و مشتریان.
این پلتفرم برای عموم افراد یا کسب‌وکارهای خیلی کوچک طراحی نشده و بیشتر مناسب سازمان‌ها و شرکت‌های متوسط به بالا است؛ عدم وجود پلن رایگان یا خودکار برای استفاده حتماً باید قرارداد تجاری منعقد شود و کاربری عادی نمی‌تواند به‌صورت خودسرویس ثبت‌نام کرده و آنی استفاده کند؛ هزینه نسبتاً بالا برای شرکت‌های کوچک (به‌خصوص در نسخه اختصاصی) که ممکن است صرفه اقتصادی نداشته باشد؛ پیاده‌سازی اولیه ممکن است نیازمند آموزش کارکنان و فرهنگ‌سازی داخلی باشد؛ تمرکز سامانه بر کاربران سازمانی باعث شده رابط کاربری و طراحی آن سازمان محور باشد و ممکن است برای افراد عادی کمی پیچیده به نظر برسد. بااین‌وجود، برای مشتریان سازمانی که به دنبال راه‌حل حرفه‌ای و جامع هستند، امضانو یک گزینه قدرتمند محسوب می‌شود.
لامینگو (Lawmingo)
معرفی و ویژگی‌ها:
لامینگو به عنوان اولین و تنها قراردادساز هوشمند در ایران شناخته می‌شود. این پلتفرم یک سرویس حقوقی آنلاین است که به کاربران امکان می‌دهد قراردادهای سفارشی‌شده خود را به‌صورت آنلاین تنظیم کنند و سپس آنها را به شکل الکترونیکی امضا نمایند. لامینگو دارای بانک جامع قراردادها در دسته‌بندی‌های گوناگون (استخدامی، پیمانکاری، استارتاپی، ملکی و…) است.
قراردادها در این سامانه به دو صورت ارائه می‌شوند: قراردادهای هوشمند که مبتنی بر پرسش‌وپاسخ آنلاین تنظیم می‌شوند (کاربر به چند سؤال چندگزینه‌ای پاسخ می‌دهد و متن قرارداد به طور خودکار بر اساس پاسخ‌ها تولید می‌شود)، و قراردادهای تمپلیت (نمونه‌های استاندارد آماده) که کاربر می‌تواند متن از پیش تهیه‌شده را دریافت و استفاده کند.
پس از تهیه متن قرارداد، کاربر می‌تواند طرف مقابل را برای امضا دعوت کند. امضای الکترونیکی در لامینگو کاملاً آنلاین انجام می‌شود و قرارداد بدون نیاز به چاپ یا حضور فیزیکی امضا می‌شود. هر دو طرف قرارداد باید در سامانه ثبت‌نام کرده و احراز هویت آنلاین شوند تا سوءاستفاده احتمالی منتفی گردد. کاربر امضای دست‌نویس خود را اسکن و بارگذاری می‌کند یا در صورت نیاز از امضای پیش‌فرض سیستم استفاده می‌کند. سپس با تأیید هویت، قرارداد برای امضا به طرف مقابل ارسال می‌شود و پس از امضای همه طرف‌ها، نسخه نهایی قرارداد برای هر دو طرف ایمیل یا در پنل آنها آرشیو می‌شود.
لامینگو همچنین خدمات مکملی چون مشاوره حقوقی آنلاین با وکلا را ارائه می‌دهد تا کاربران در صورت ابهام، راهنمایی تخصصی دریافت کنند.
نوع امضای پشتیبانی شده:
امضای فراهم‌شده در لامینگو یک امضای الکترونیکی مطمئن است. به این معنی که امضا به شکل تصویر دیجیتال امضای کاربر روی متن قرارداد درج می‌شود؛ اما با چندلایه امنیتی و حقوقی همراه است که آن را قابل‌استناد می‌کند.
این لایه‌ها عبارت‌اند از احراز هویت رسمی امضاکنندگان (تطبیق اطلاعات هویتی آنها با مراجع قانونی)، ثبت زمان امضا و نگهداری سوابق دیجیتال امضا در سرور سامانه. طبق توضیح لامینگو، از نظر قانونی این امضا معادل امضای دستی ارزش دارد و با توجه به ماده ۷ قانون تجارت الکترونیک، امضای الکترونیکی برای اعتبار یک قرارداد کفایت می‌کند.
هرچند لامینگو مستقیماً به صدور گواهی دیجیتال اشاره نکرده، اما با توجه به احراز هویت قانونی و الگوریتم‌های امنیتی به کار گرفته شده، امضای ایجادشده را می‌توان “امضای الکترونیکی مطمئن” دانست که شرایط چهارگانه امنیت (منحصربه‌فرد بودن، تعیین هویت امضاکننده، تحت اراده انحصاری امضاکننده بودن و اتصال به متن قرارداد به‌نحوی‌که هر تغییر قابل‌کشف باشد) را داراست.
شرایط استفاده:
استفاده از سامانه لامینگو نیازمند ثبت‌نام کاربر (ایجاد حساب کاربری) است که رایگان انجام می‌شود. ایجاد قرارداد هوشمند در لامینگو عموماً با پرداخت هزینه همراه است؛ بدین صورت که برخی قراردادهای پایه ممکن است به صورت رایگان یا با هزینه کم ارائه شوند، اما برای دریافت خروجی قابل‌ویرایش یا قراردادهای پیچیده‌تر معمولاً باید هزینه‌ای پرداخت گردد (لامینگو خدمات خود را اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه توصیف می‌کند).
به طور دقیق، هزینه هر قرارداد بسته به نوع آن متفاوت است و قبل از نهایی‌سازی به کاربر اعلام می‌شود. امضای الکترونیکی قرارداد از امکانات افزوده لامینگو است و هزینه جداگانه‌ای ندارد مگر آنکه به‌عنوان سرویس مستقل ارائه شود (در حال حاضر تنها مشتریان خود لامینگو از این امکان بهره‌مند می‌شوند). به طور خلاصه، پرداخت در لامینگو بیشتر بابت تنظیم متن قرارداد یا دریافت مشاوره حقوقی است و امکان امضای الکترونیک به عنوان بخشی از فرایند عقد قرارداد آنلاین در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.
تنظیم آسان و سریع قرارداد بدون نیاز به دانش تخصصی حقوقی، به کمک الگوریتم هوشمند پرسش‌وپاسخ؛ بانک قراردادهای متنوع که بسیاری از نیازهای قراردادی کسب‌وکارها و افراد را پوشش می‌دهد؛ امضای الکترونیکی فوری و قانونی بر روی همان پلتفرم (بدون نیاز به پرینت و اسکن)؛ احراز هویت طرفین که اطمینان حقوقی قرارداد را بالا می‌برد؛ پشتیبانی آنلاین و تلفنی توسط تیم حقوقی (در صورت نیاز به راهنمایی یا حل اختلاف)؛ صرفه‌جویی در هزینه‌ها (تعرفه‌های لامینگو به مراتب کمتر از حق‌الزحمه وکلا برای تنظیم دستی قرارداد است و مشاوره اولیه رایگان نیز ارائه می‌شود)؛ سهولت دسترسی (سامانه کاملاً تحت وب و موبایل فرندلی است و در هر ساعت شبانه‌روز قابل‌استفاده است).
تمرکز لامینگو بر قراردادهای متداول است؛ در موارد قراردادهای بسیار سفارشی یا خاص ممکن است نیاز به ویرایش اضافه بر خروجی سامانه باشد؛ نیاز هر دو طرف به ثبت‌نام و احراز هویت در سامانه که ممکن است برای طرف مقابل که با لامینگو آشنا نیست ایجاد سؤال کند (هرچند فرایند ساده‌ای دارد)؛ عدم ارائه مستقیم گواهی دیجیتال امضای لامینگو برای محاکم کافی اساست؛ اما اگر زمان یا سیستمی نیاز به توکن یا گواهی رسمی است؛ اما اگر باید از سرویس‌های دیگر استفاده کرد؛ همچنین وابستگی به اینترنت برای مشاهده و امضای قرارداد (در صورت قطعی اینترنت فرایند امضا به تعویق می‌افتد). بااین‌وجود، برای طیف گسترده‌ای از معاملات روزمره و کسب‌وکارهای آنلاین، مزایای لامینگو بر این محدودیت‌ها می‌چربد و تجربه کاربران نشان داده استفاده از آن سریع، مطمئن و رضایت‌بخش بوده است.
ال‌امضا (Elemza)
معرفی و ویژگی‌ها:
ال‌امضا یک سامانه امضای الکترونیکی سریع، آسان و مطمئن است که به کاربران و کسب‌وکارها اجازه می‌دهد در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اسناد و قراردادهای خود را به صورت الکترونیکی امضا کنند. شعار این پلتفرم تأکید بر سهولت، سرعت و امنیت در امضای اسناد دیجیتال است.
از امکانات کلیدی ال‌امضا می‌توان به روند بسیار ساده امضا (رابط کاربری سبک و مراحل کم)، احراز هویت دومرحله‌ای امضاکننده (از طریق وب‌سرویس شاهکار برای تطبیق مالکیت شماره موبایل و سرویس ثبت‌احوال برای تطبیق کد ملی)، امکان طراحی فرم‌های اطلاعاتی داینامیک (برای کسب‌وکارهایی که می‌خواهند علاوه بر امضا، اطلاعات تکمیلی را نیز از کاربر دریافت کنند)، ارائه API جهت ارسال و مدیریت درخواست امضا به‌صورت خودکار از داخل نرم‌افزارهای دیگر و رعایت محرمانگی و امنیت اطلاعات (اسناد بارگذاری شده فقط برای طرفین قرارداد قابل‌مشاهده بوده و در پایگاه‌داده رمزنگاری شده ذخیره می‌شود) اشاره کرد.
فرایند کار در ال‌امضا به این صورت است که کاربر فایل قرارداد (PDF یا تصویر) را آپلود و مشخصات طرف/طرف‌های امضا را وارد می‌کند؛ سامانه از طریق پیامک لینک اختصاصی امضا را برای آنان ارسال می‌نماید. هر یک از طرفین با کلیک روی لینک، قرارداد را مشاهده و بررسی کرده و در صورت تأیید، امضای الکترونیک خود را درج می‌کند.
امضا در ال‌امضا می‌تواند به دو شکل انجام شود: ترسیم امضای دست‌نویس روی صفحه یا بارگذاری تصویر امضا. پس از امضای همهٔ طرف‌ها، قرارداد نهایی شده و برای آنان قابل‌دانلود و بایگانی است. ال‌امضا تمامی قوانین و استانداردهای تعریف‌شده در قانون تجارت الکترونیکی ایران برای امضای مطمئن را رعایت کرده است.
نوع امضای پشتیبانی شده:
ال‌امضا ارائه‌دهنده امضای الکترونیکی مطمئن است، یعنی هر امضا در شرایطی اخذ می‌شود که هویت امضاکننده به طور دقیق احراز شده و امضا منحصربه‌فرد او است. با توجه به به‌کارگیری سامانه‌های شاهکار و ثبت‌احوال، قبل از اجازه امضا، اطلاعات شناسنامه‌ای صاحب امضا کنترل می‌شود. همچنین لینک امضا فقط به مالک همان شماره موبایل (شخص امضاکننده) ارسال می‌گردد و دیگران به آن دسترسی نخواهند داشت.
پس از امضا، هرگونه تغییر در فایل قرارداد قابل‌تشخیص است (از طریق هش و اثر انگشت دیجیتال سند). این موارد باعث می‌شود امضای اخذشده در ال‌امضا از لحاظ قانونی قابل‌استناد باشد. درعین‌حال، ال‌امضا گواهی دیجیتال جداگانه‌ای به کاربر صادر نمی‌کند و نیازی به نصب توکن یا صدور گواهی شخصی نیست؛ بلکه امنیت و اصالت امضاها از طریق همان مکانیزم‌های داخلی (احراز هویت، ثبت لاگ دیجیتال و رمزنگاری) تأمین می‌شود؛ بنابراین نوع امضای پشتیبانی شده را می‌توان امضای الکترونیکی مبتنی بر احراز هویت قوی نامید که برای اکثر قراردادهای خصوصی و کسب‌وکاری کفایت قانونی دارد.
شرایط استفاده:
سامانه ال‌امضا دارای تعرفه‌های منعطف برای کاربران عادی و سازمانی است. کاربران می‌توانند با ثبت‌نام رایگان کار خود را شروع کنند، سپس بر اساس تعداد اسناد نیازمند امضا، بسته مناسب را انتخاب کنند. هزینه هر امضا/قرارداد مطابق تعرفه مصوب اعلام‌شده در سایت محاسبه می‌شود.
به طور دقیق، قیمت‌ها متناسب با تعداد درخواست امضا در ماه یا سال تنظیم شده و برای استفاده محدود (چند قرارداد) تا استفاده گسترده (صدها قرارداد) پلن‌های متفاوتی وجود دارد. ال‌امضا اشاره کرده که برای سازمان‌ها و اشخاصی که نیاز به امضاهای پرتعداد یا امکانات سفارشی دارند، شرایط ویژه و تخفیفاتی در نظر گرفته است که با تماس با پشتیبانی قابل‌مذاکره است؛ بنابراین می‌توان گفت مدل تجاری ال‌امضا ترکیبی از پرداخت به‌ازای هر استفاده و اشتراک است: کسانی که گهگاه قرارداد دارند به شکل موردی هزینه می‌پردازند و شرکت‌هایی که روزانه قراردادهای متعددی امضا می‌کنند، اشتراک مقرون‌به‌صرفه دریافت می‌کنند.
روند بسیار سریع و ساده امضا (مناسب برای افرادی که می‌خواهند بدون پیچیدگی فنی سندی را امضا کنند)؛ عدم نیاز به سخت‌افزار یا نصب نرم‌افزار خاص (کاملاً تحت وب و از طریق لینک پیامکی در دسترس است)؛ امنیت و قطعیت حقوقی با احراز هویت دولتی (اطلاعات امضاکننده با پایگاه ثبت‌احوال تطبیق داده می‌شود)؛ قابلیت استفاده در کسب‌وکارهای آنلاین از طریق API (برای مثال یک سامانه فروش می‌تواند قرارداد یا فاکتور فروش را جهت امضا برای مشتری از طریق API ال‌امضا ارسال کند)؛ حفظ حریم خصوصی اسناد (داده‌ها رمزنگاری شده و تنها خود طرفین به متن دسترسی دارند)؛ انطباق کامل با قانون تجارت الکترونیکی و معتبر بودن امضاها در محاکم قضایی ایران؛ تعرفه‌ها و بسته‌های منعطف که استفاده از آن را برای افراد و شرکت‌ها با هر اندازه‌ای ممکن می‌سازد.
عدم ارائه گواهی دیجیتال مستقل در ال‌امضا کاربر به گواهی الکترونیکی مجزا دسترسی ندارد و امضا صرفاً در قالب پلتفرم اعتبار دارد (برای اغلب کاربردها کافی است؛ اما ممکن است در برخی سامانه‌های دولتی که توکن USB می‌خواهند نتوان از آن استفاده کرد)؛ نیازمند دسترسی به شماره موبایل ثبت‌شده به نام شخص اگر کسی تلفن همراه به نام خود نداشته باشد یا در خارج از ایران باشد، ممکن است احراز هویت او دشوار شود؛ قالب فایل محدود به PDF یا تصویر متن قرارداد حتماً باید به این فرمت‌ها تبدیل و آپلود شود؛ فقدان برخی امکانات قرارداد محور پیشرفته مانند ویرایش آنلاین متن در خود سامانه (ال‌امضا بیشتر بر فرایند امضا متمرکز است تا تدوین متن).
بااین‌وجود، ال‌امضا به عنوان یک ابزار امضای سبک و سریع، بسیاری از نیازهای عمومی را پاسخ می‌دهد و مخصوصاً برای کسب‌وکارهای اینترنتی که می‌خواهند فرایند امضای قرارداد یا فرم‌ها را آنلاین کنند جذاب است.
فراشناسا (Farashenasa)
معرفی و ویژگی‌ها:
فراشناسا یک شرکت ارائه‌دهنده راهکارهای شناسایی الکترونیک مشتری (eKYC) در ایران است که یکی از سرویس‌های اصلی آن سرویس امضای دیجیتال است. هدف فراشناسا این است که سازمان‌ها و کسب‌وکارها بتوانند با استفاده از این سرویس، قراردادهای خود را به صورت امن و قانونی به شکل دیجیتال امضا کنند. راهکار امضای دیجیتال فراشناسا معمولاً به‌صورت یک بسته کامل شامل اپلیکیشن امضای دیجیتال و APIهای لازم برای یکپارچه‌سازی ارائه می‌شود.
برای استفاده، ابتدا کاربر (شخص حقیقی یا نماینده شخص حقوقی) باید در اپلیکیشن فراشناسا ثبت‌نام کرده و فرایند احراز هویت غیرحضوری را تکمیل کند. احراز هویت الکترونیکی معمولاً از طریق تطبیق چهره با عکس کارت ملی و دریافت اطلاعات از سازمان ثبت‌احوال انجام می‌شود. پس از تأیید هویت، برای کاربر یک گواهی امضای دیجیتال معتبر صادر می‌گردد که در اپلیکیشن ذخیره می‌شود. سپس کاربر می‌تواند سند یا قرارداد مدنظر را داخل اپلیکیشن بارگذاری و امضا کند و برای طرف‌های دیگر ارسال نماید.
تمامی امضاهای اخذشده از طریق فراشناسا با مهر زمانی و الگوریتم رمزنگاری کلید عمومی همراه هستند که تضمین می‌کند محتوای سند پس از امضا تغییر نکرده و هویت امضاکننده و زمان امضا قابل‌اثبات است. فراشناسا همچنین رابط کاربری مدیریت امضاها را در اختیار مدیران سازمانی می‌گذارد تا فرایند صدور و ابطال گواهی‌های امضا و امضای اسناد مختلف را پایش کنند.
نوع امضای پشتیبانی شده:
سرویس فراشناسا یک امضای دیجیتال (Digital Signature) حقیقی ارائه می‌دهد که پیشرفته‌ترین نوع امضای الکترونیکی محسوب می‌شود. همان‌طور که خود سایت فراشناسا نیز توضیح داده، هر امضای دیجیتال در واقع نوع خاصی از امضای الکترونیکی است که از رمزنگاری پیشرفته برای حفاظت از داده‌ها استفاده می‌کند و سطح بالاتری از اعتماد را تأمین می‌نماید. این امضا مبتنی بر زیرساخت کلید عمومی و گواهی دیجیتال بوده و کاملاً مطابق با قوانین جمهوری اسلامی (قانون تجارت الکترونیک) به رسمیت شناخته می‌شود.
در واقع فراشناسا به عنوان یک مرجع گواهی عمل می‌کند یا با مراکز میانی صدور گواهی همکاری دارد تا گواهینامه الکترونیکی معتبر برای کاربران صادر کند. اسنادی که با امضای دیجیتال فراشناسا امضا شوند، از لحاظ فنی دارای امضای الکترونیکی رمزنگاری شده و مهر زمان در داخل فایل (مثلاً PDF) هستند و می‌توان صحت آنها را با ابزارهای استاندارد راستی‌آزمایی کرد.
این نوع امضا برای قراردادهای رسمی، اسناد مالی، و تعاملات بین سازمانی ایده‌آل است، چون انکارپذیری را از بین می‌برد و امکان تصدیق مستقل امضا توسط اشخاص ثالث را فراهم می‌کند. همچنین به کمک این امضا، احراز هویت دقیق امضاکننده انجام شده و نیازی به حضور فیزیکی وی نزد دفترخانه یا سازمان نیست.
شرایط استفاده:
سرویس امضای دیجیتال فراشناسا در قالب راهکار سازمانی/شرکتی ارائه می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، معمولاً سازمان‌ها (بانک‌ها، شرکت‌های بزرگ، استارتاپ‌های فین‌تک و…) مشتری مستقیم این سرویس هستند و آن را در فرایندهای خود (مثلاً امضای قرارداد مشتریان، امضای فرم‌های افتتاح حساب، انعقاد قراردادهای پرسنلی و غیره) یکپارچه می‌کنند. برای بهره‌گیری، سازمان‌ها با شرکت فراشناسا قرارداد می‌بندند و سپس کاربران نهایی از طریق اپلیکیشن یا وب‌سرویس آن عملیات امضا را انجام می‌دهند.
به همین دلیل، برای افراد عادی ممکن است دسترسی مستقیم به این پلتفرم مقدور نباشد مگر آنکه از طریق یک سرویس دیگر (مثلاً یک سامانه بانکی یا دولتی که امضای فراشناسا را به کار گرفته) به‌صورت ضمنی استفاده کنند. هزینه استفاده نیز بر اساس توافق با مشتری سازمانی تعیین می‌شود (مثلاً تعداد کاربران، تعداد امضاها در ماه و…). در وب‌سایت فراشناسا بخشی برای درخواست مشاوره در زمینه امضای دیجیتال در نظر گرفته شده است که نشان می‌دهد مدل فروش آن project based است؛ لذا می‌توان گفت پلن رایگان عمومی ندارد و برای ارگان‌ها و شرکت‌ها طراحی شده است.
امنیت بسیار بالا و اطمینان قضایی امضای دیجیتال فراشناسا از همان سطح امنیتی برخوردار است که در سیستم‌های دولتی و بانکی به کار می‌رود و بنابراین در محاکم کاملاً پذیرفته‌شده و دارای پشتوانه قانونی است؛ احراز هویت الکترونیکی پیشرفته فراشناسا یکی از معتبرترین سرویس‌های eKYC در کشور است و دقت شناسایی هویت امضاکنندگان در آن بالاست (کاهش شدید احتمال جعل یا ادعای انکار)؛ قابلیت یکپارچه‌سازی سازمان‌ها می‌توانند این سرویس را از طریق API یا SDK در سامانه‌های خود ادغام کنند و تجربه کاربری یکپارچه‌ای بسازند؛
صدور گواهی‌های متنوع امکان صدور انواع گواهی (شخص حقیقی، مهرسازمانی و…) وجود دارد که نیازهای حقوقی مختلف را پوشش می‌دهد؛ انعطاف در کاربرد از امضای قراردادهای دوجانبه گرفته تا امضای صدها سند توسط مدیرعامل یک شرکت یا حتی امضای تراکنش‌های بانکی، همگی را می‌توان با این سرویس انجام داد.
عدم دسترسی عمومی و فوری این سرویس مستقیماً برای عموم مردم قابل‌استفاده فوری نیست و نیازمند قرارداد سازمانی یا پروژه‌ای است (نسبت به پلتفرم‌های عمومی مثل لامینگو یا وینساین کمتر کاربرپسند برای افراد عادی است)؛ فرایند ثبت‌نام نسبتاً پیچیده‌تر به دلیل الزامات امنیتی بالا، صدور گواهی ممکن است نیازمند طی مراحل متعدد احراز هویت (و حتی در برخی موارد حضور در دفاتر ثبت‌نام) باشد؛ هزینه بالا برای موارد کم به‌کارگیری چنین راهکاری برای تعداد انگشت‌شمار قرارداد ممکن است توجیه اقتصادی نداشته باشد و بیشتر برای زمانی مناسب است که حجم اسناد زیاد یا ارزش هر سند بالا باشد؛ نیاز به زیرساخت IT سازمان استفاده‌کننده باید تا حدی زیرساخت فناوری (مثل نرم‌افزارهای خود) را تطبیق دهد یا اپلیکیشن اختصاصی فراشناسا را به کاربران نهایی معرفی کند که ممکن است چالش‌برانگیز باشد.
در مجموع، فراشناسا یک گزینه قوی برای نهادهایی است که به حداکثر امنیت و اعتبار در امضای دیجیتال نیاز دارند و آماده سرمایه‌گذاری در این حوزه هستند.
جدول معرفی پلتفرم‌ها بر اساس کاربرد
نتیجه‌گیری و راهکار
تمام اطلاعات، قوانین و اعدادی که در این مطلب مرور کردیم، بر پایه منابع موثق و وب‌سایت‌های رسمی سامانه‌های معرفی‌شده تهیه شده‌اند. اگر تمایل دارید جزئیات بیشتری را بررسی کنید یا اطلاعات دقیق‌تری به دست آورید، پیشنهاد میکنم به منابع پیوست شده در مطلب سری بزنید.
امیدوارم این راهنمای خلاصه و کاربردی بتواند در انتخاب یک سامانه مناسب برای تنظیم قرارداد، امضای دیجیتال و آرشیو آنلاین اسناد با توجه به نیازهای خاص شما نقش مؤثری ایفا کند. شاید مثل من دنبال همان راه‌حل ساده‌ای باشید که مدت‌ها دنبالش بودید!
هرآنچه سؤال یا مُشکلی در ارتباط با این مطلب دارید از طریق دیدگاه در میان بُگذارید، دیدگاه شما بدون پاسخ نخواهد ماند.
علی محمد صلاحی
متخصص بازاریابی دیجیتال و سئوبذرِ تجارتت تشنهٔ جهش است؛ من نقشۀ باد را می‌خوانم تا لشکر مشتریانت را در لحظهٔ طلوع، سر بزنگاهِ درست، به قلب قلعهٔ درآمد بتازانم. هم‌قطارِ راهت می‌شوم؛ وفادار، کاردان، منضبط، منظم و دقیق، تا با هم غولِ ارقام را به‌زانو درآوریم. بیا، قلمرواَت منتظر فتح است.
- 🔰علی محمد صلاحی
- 21 تیر 1404
- 298 بازدید
2 دیدگاه برای “بررسی 6 سامانه آنلاین ایرانی برای امضای الکترونیکی قراردادها”
من مدتیه برای فروشگاه اینترنتیم دارم از وینساین برای امضای قراردادهای فروشی سازمانی و قرارداد با تامین کننده ها استفاده میکنم. نکته مهم اینه که واقعا رابط کاربری سایتشون عالیه و پشتیبانی خیلی خوبی هم ارائه میکنن و این برای من خیلی خوبه
درود بر شما
متشکرم از دیدگاهی که گذاشتید. من شخصاً از وینساین استفاده نکردم، اما با اطلاعاتی که بدست آوردم دوستانی که مثل شما از این پلتفرم استفاده کرده بودند رضایت داشتند.
ارادت